Miras hukuku, bireylerin vefatı sonrası malvarlıklarının nasıl dağıtıldığını düzenleyen önemli bir hukuk dalıdır. Türk Medeni Kanunu, mirasın zümrelere ayrılması ve her zümredeki mirasçıların paylarının nasıl belirleneceği konusunda detaylı hükümler içerir. 

 

Miras Hukukunda Zümre Sistemi

 

Türk Medeni Kanunu, mirasçıları zümrelere ayırır. Bu zümreler, miras bırakanla olan akrabalık derecesine göre sıralanır. Zümreler arasında bir önceki zümreden mirasçı varsa, sonraki zümreye miras geçmez. Türk Medeni Kanunu tarafından korunan ve sırasına göre miras payı düşecek zümreler temel olarak aşağıda belirttiğimiz şekilde sıralanır:

 

Birinci Zümre: Miras bırakanın çocukları ve onların altsoyları (torunlar, büyük torunlar vb.)

İkinci Zümre: Miras bırakanın ana ve babası

Üçüncü Zümre: Miras bırakanın büyük ana ve büyük babası ile onların çocukları

 

Eşin Mirasçılık Durumu

 

Sağ kalan eş, miras bırakanın en yakın derecedeki akrabası olarak kabul edilir ve her zümrede mirasçı olur. Hatta bazı durumlarda tek başına mirasçılığı da gündeme gelebilir. Eşin miras payı, birlikte mirasçı olduğu diğer kişilere göre değişecektir.

 

Eşin Miras Payının Zümrelere Göre Değişimi

 

Eşin miras payının zümrelere göre değişimi Türk Medeni Kanunun 499. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili madde;

 

Sağ kalan eş

 

Madde 499

 

Sağ kalan eş, birlikte bulunduğu zümreye göre mirasbırakana aşağıdaki oranlarda mirasçı olur:

1. Mirasbırakanın altsoyu ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte biri,
2. Mirasbırakanın ana ve baba zümresi ile birlikte mirasçı olursa, mirasın yarısı,
3. Mirasbırakanın büyük ana ve büyük babaları ve onların çocukları ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte üçü, bunlar da yoksa mirasın tamamı eşe kalır.

 

şeklinde düzenlenmiştir. İlgili madde eşin mirasçılığı konusunda Türk Medeni Kanununda düzenlenen paylaşıma dair temel kanun maddesidir. Dolayısıyla eşin mirasçılığı ve diğer mirasçıların durumunu tekrar inceleyecek olursak;

 

• Birinci Zümre ile Birlikte Mirasçılık: Eş, miras bırakanın çocukları ile birlikte mirasçı olduğunda, mirasın dörtte biri (1/4) eşin payına düşer. Bu durumda, çocukların toplam payı ise mirasın üçte üçü (3/4) olur.
• İkinci Zümre ile Birlikte Mirasçılık: Eş, miras bırakanın ana ve babası ile birlikte mirasçı olduğunda, mirasın yarısı (1/2) eşin payına düşer. Bu durumda, ana ve babanın toplam payı ise mirasın diğer yarısı (1/2) olur.
• Üçüncü Zümre ile Birlikte Mirasçılık: Eş, miras bırakanın büyük ana ve büyük babası ile onların çocukları ile birlikte mirasçı olduğunda, mirasın üçte üçü (3/4) eşin payına düşer. Bu durumda, diğer mirasçıların toplam payı ise mirasın dörtte biri (1/4) olur.
• Eşin Tek Başına Mirasçılık: Birinci, ikinci ve üçüncü zümrelerde mirasçı bulunmuyorsa, tüm miras eşin olur.

 

Saklı Pay Kavramı ve Eş

 

Tasarruf özgürlüğüne bir kısıtlama olarak gösterilebilecek "Saklı pay", yasanın mirasçılara tanıdığı asgari bir miras hakkıdır. Normal koşullarda mirasbırakanın tasarruf özgürlüğüne binaen mirasbırakanın talepleri doğrultusunda terekenin şekillenmesi ve dağıtılması esastır ancak kanun bazı yasal mirasçıları diğer mirasçılardan ayırarak miras haklarını koruma altına almış ve mirasbırakanın tasarruf özgürlüğüne binevi set örmüştür. Diğer bir deyişle saklı pay, mirasbırakanla mirasçının alt - üst soy olması yahut eş olması sebebiyle çok yakın olmasından dolayı mirasbırakanın mirasçının payını iptal edemeyeceği, vermek zorunda olduğu kısımdır. Eşin saklı payı, birlikte mirasçı olduğu diğer kişilere göre farklılık gösterir. Saklı pay kurumu Türk Medeni Kanunun 506. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili madde; 

 

Saklı pay

 

Madde 506-

 

Saklı pay aşağıdaki oranlardan ibarettir:

1. Altsoy için yasal miras payının yarısı,
2. Ana ve babadan her biri için yasal miras payının dörtte biri,
3. Sağ kalan eş için, altsoy veya ana ve baba zümresiyle birlikte mirasçı olması hâlinde yasal miras payının tamamı, diğer hâllerde yasal miras payının dörtte üçü.

 

şeklinde kanun olarak yerini almıştır. Dolayısıyla; 

 

• Çocuklarla Birlikte Mirasçılık: Eşin saklı payı, yasal miras payının tamamıdır.
• Anne ve Baba ile Birlikte Mirasçılık: Eşin saklı payı, yasal miras payının tamamıdır.
• Diğer Haller: Eşin saklı payı, mirasın dörtte üçüdür.

 

Özel Durumlar ve İstisnalar

 

Miras hukuku, oldukça karmaşık bir alandır ve birçok özel durum ve istisna içerir. Bu nedenle, eşin miras payı her zaman yukarıda belirtilen genel kurallara uygun olmayabilir. Örneğin:

 

Vasiyet: Miras bırakan, geçerli bir vasiyet düzenleyerek mal varlığını istediği şekilde dağıtabilir. Ancak bu durumda bile, saklı pay hakları gözetilmelidir.

 

Evlatlık Edinme: Evlatlık edinme, miras hukuku açısından önemli sonuçlar doğurur. Evlatlık edinilen çocuk, öz çocuk gibi kabul edilir ve mirasçı sırasına girer.

 

Sonuç

 

Eşin miras payı, Türk Medeni Kanunu'nda zümre sistemine göre belirlenir. Eşin miras payı, birlikte mirasçı olduğu diğer kişilere göre değişir. Ancak miras hukuku, birçok özel durum ve istisna içeren karmaşık bir alandır. Bu nedenle, bir miras olayında eşin miras payının kesin olarak belirlenmesi için bir avukata danışılması önemlidir.

 

Yayınlarımız, sizlere bilgi ve fayda sağlaması amacı ile tavsiye maksadında hazırlanmıştır. İşbu bilgi notu Türkiye Cumhuriyeti yasal düzenlemeleri esas alınarak takdir edilmiş olup, herhangi bir hukuki kesin geçerlilik içermemektedir.

 

Saygılarımızla,

 

Gençel Hukuk Bürosu

Av. Abdullahcan GENÇEL

 

FAALİYET ALANLARIMIZ

İletişim bilgilerimiz 

Gayrettepe Mahallesi, Yankı Sokağı, Birlik Sitesi, No.1, Daire 1/A, - Beşiktaş/İstanbul

 

+90 539 380 6899

+90 539 555 1785

 

gencelhukuk@hotmail.com

sosyal medya adreslerimiz